Ook voor de opvoeding geldt: een goed begin is het halve werk. Maar welke opvoedingsstijl werkt het beste? Florine bekijkt de theorieën en onderzoeken die de ontwikkelingspsychologie de afgelopen decennia heeft voortgebracht en laat zien dat die vraag nog niet zo gemakkelijk te beantwoorden is.
Ook voor de opvoeding geldt: een goed begin is het halve werk. Maar welke opvoedingsstijl werkt het beste? Florine bekijkt de theorieën en onderzoeken die de ontwikkelingspsychologie de afgelopen decennia heeft voortgebracht en laat zien dat die vraag nog niet zo gemakkelijk te beantwoorden is.
Image via Wikimedia
Als we Freud mogen geloven is er niets zo cruciaal als de vroege ontwikkeling van de mens. Hij maakte het inzicht belangrijk dat ervaringen in de vroege jeugd problemen in het volwassen functioneren kunnen veroorzaken. Cliënten onderworpen aan de psychoanalytische therapie worden onder leiding van hun analyticus door het verleden gegidst op zoek naar opmerkelijkheden. Deze opmerkelijkheden kunnen op hun beurt het moeizame functioneren van de patiënt verklaren. Hoewel er grote twijfels bestaan over Freuds theorieën en in hoeverre deze als waarheid kunnen worden aangenomen, bestaat er wel consensus over het belang van een goede jeugd voor de verdere levensloop. Goede leefomstandigheden zijn hierbij vanzelfsprekend, maar over de invulling van het ouderschap lijkt er wel veel discussie te bestaan. Des te meer reden om de opvoeding uitgebreid onder de loep te nemen. Want wat is een goede opvoeding eigenlijk? Bestaat er überhaupt een universeel optimale methode om je jeugd door te komen?
Diana Baumrindt definieerde vier verschillende opvoedingsstijlen, die inmiddels breed geaccepteerd zijn in de klinische ontwikkelingspsychologie. Zij maakt onderscheid tussen de autoritaire, autoritatieve, permissieve en verwaarlozende opvoedingsstijl (Baumrind, 1972). Bij de autoritaire stijl staat gehoorzaamheid centraal. Het kind wordt door de ouders bepaalde verwachtingen en regels opgelegd, waarbij er weinig ruimte is voor eigen inbreng van het kind. Bij de autoritatieve stijl zijn de ouders weliswaar veeleisend, maar ook responsief. Er bestaan duidelijke regels en grenzen, maar deze worden met respect voor het kind en diens wensen afgesproken. Bij de permissieve opvoedstijl is er veel begrip voor het kind en weinig vertrouwen in regels. Het kind wordt als het ware losgelaten en gestimuleerd om zijn of haar eigen gang te gaan. De vierde en laatste opvoedingsstijl wordt minder vaak genoemd omdat het niet altijd als volwaardige opvoedingsstijl wordt beschouwd, maar eerder als een gebrek aan opvoedingsstijl. De verwaarlozende opvoedingsstijl kenmerkt zich met te weinig van alles; weinig begrip en weinig verwachtingen. Het kind is vrij om zijn eigen boontjes te doppen.
“Bestaat er een universeel optimale methode om de jeugd door te komen?”
Welke opvoedingsstijl het beste werkt, is lastig te bepalen. Wat is immers het doel? Er bestaan veel voorstanders van het idee dat ouders zelf kunnen bepalen wat het beste is voor zijn kind. Toch moet de invloed van de opvoedingsstijlen niet zomaar worden weggecijferd. Er bestaan talrijke onderzoeken die de consequenties van de verschillende opvoedingsstijlen samenvatten. Zo zou de autoritaire stijl garant staan voor gehoorzame en gedreven volwassenen, maar die volwassenen zouden ook minder gelukkig, minder sociaal competent en minder zelfverzekerd zijn. De autoritatieve stijl zou vrolijke, capabele en succesvolle volwassenen voortbrengen en na een permissieve opvoedingsstijl zouden volwassenen problemen ontwikkelen met gelukkig worden, autoriteit en zelfregulatie. De verwaarlozende tactiek creëert helaas volwassenen die laag scoren op zelfcontrole, competentie en zelfverzekerdheid (Cherry, 2017). Uit deze uitkomsten lijkt de autoritatieve stijl het beste uit de test te komen.
Onderzoek uit ons eigen kikkerlandje bekrachtigt dit resultaat. Nederlandse kinderen werden in 2013 door Unicef tot de gelukkigste kinderen van de wereld bevonden. Daarnaast blijven Nederlandse kinderen ook gedurende het leven gelukkig; zo hebben we een nette prestatie als het op vier na gelukkigste land ter wereld. In het boek Happiest kids of the world van Rina Mae Acosta en Michele Hutchison wordt gesteld dat dit deels te danken is aan de opvoedingsstijl van de Nederlander (Volkskrant, 2017). Met hun relaxte ouders, wiens principes rusten op regelmaat, onafhankelijkheid en rust prijzen de auteurs de Nederlandse opvoedingsstijl de hemel in. Ook bestempelden de auteurs de Nederlandse man als ‘Europa’s best bewaarde geheim’, een man die bereid is parttime te werken en voor de kinderen te zorgen. De algemene Nederlandse methode is een goed voorbeeld van de autoritatieve opvoedingsstijl en lijkt voor ons goed te werken. De vraag is of dit ook geldt voor andere culturen.
“De auteurs bestempelden de Nederlandse man als ‘Europa’s best bewaarde geheim’ ”
Wanneer onderzoeken uit verschillende culturen met elkaar vergeleken worden, komen er geen eenduidige conclusies over een ‘beste’ opvoedingsstijl naar voren. Enerzijds lijkt de autoritatieve methode hoogtij te vieren, zeker in Europese kringen. Anderzijds zijn er voldoende voorbeelden te noemen waar dit niet het geval is. Baumrind (1972) vond bijvoorbeeld dat haar Afrikaans-Amerikaanse steekproef, in tegenstelling tot een Europees-Amerikaanse groep, beter gedijde onder een autoritaire stijl dan onder een autoritatieve stijl. In een ander onderzoek werd ook gevonden dat meer autoritaire opvoedingsstijlen in bepaalde collectivistische culturen, beter werken dan autoritatieve. Dit geldt niet voor de Europees Amerikaanse cultuur (Heumann, 2007). Het lijkt ook niet volstrekt onlogisch dat kinderen uit verschillende culturen goed opgroeien met verschillende stijlen. Zo verschillen de verwachtingen van een kind ook sterk in verschillende culturen. Zo is er gevonden dat Japans-Amerikaanse ouders hun kinderen vooral gehoorzaamheid willen bijbrengen, terwijl Europees-Amerikaanse ouders meer waarde hechten aan tolerantie en autonomie (Querido, Warner, & Eyberg, 2002). Wellicht dragen dit soort verschillen in verwachtingen ook bij aan een voorkeur voor andere opvoedingsmethodes.
Weten we nu of er één beste manier is hoe we kinderen moeten opvoeden? Ik denk het niet. Hoewel de directieve stijl over het algemeen het best lijkt te werken in ons kikkerlandje, lijkt het ook af te hangen van verschillende culturen welke stijl het beste is. Daarnaast zijn er waarschijnlijk nog vele andere factoren te bedenken die beïnvloeden hoe je het als ouder goed of fout kan doen. Ook hoeft een alternatieve stijl niet per se slecht uit te vallen. Zelf ben ik een aardig functionerend product van de permissieve opvoedstijl, die mij persoonlijk erg beviel. Of misschien moeten de negatieve consequenties nog komen. Ik ben benieuwd. <<
Bronnen
– Amos, P. (2018). Parenting and Culture – Evidence from Some African Communities. Opgehaald op 24 april 2019 van https://www.intechopen.com/books/parenting-in-south-american-and-african-contexts/parenting-and-culture-evidence-from-some-african-communities/.
– Cherry, K. (2018). Why Parenting Styles Matter When Raising Children. Opgehaald op 24 april van https://www.verywellmind.com/parenting-styles-2795072/.
– Heumann, D. (2007). My Mother and Me. Topics in Stroke Rehabilitation, 14(3), 95–96.
– Margriet Oostveen. (2017). Nederland weer gidsland in Brits-Amerikaans opvoedboek. Opgehaald op 24 april 2019 van https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/nederland-weer-gidsland-in-brits-amerikaans-opvoedboek~b349901c/.
– Peter de Waard. (2017). Nederlanders zijn het op vijf na gelukkigste volk ter wereld. Opgehaald op 24 april 2019 van https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/nederlanders-zijn-het-op-vijf-na-gelukkigste-volk-ter-wereld~b5f92992/.
– Querido, J. G., Warner, T. D., & Eyberg, S. M. (2010). Parenting Styles and Child Behavior in African American Families of Preschool Children Parenting Styles and Child Behavior in African American Families of Preschool Children. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology, 272-277 .
Als we Freud mogen geloven is er niets zo cruciaal als de vroege ontwikkeling van de mens. Hij maakte het inzicht belangrijk dat ervaringen in de vroege jeugd problemen in het volwassen functioneren kunnen veroorzaken. Cliënten onderworpen aan de psychoanalytische therapie worden onder leiding van hun analyticus door het verleden gegidst op zoek naar opmerkelijkheden. Deze opmerkelijkheden kunnen op hun beurt het moeizame functioneren van de patiënt verklaren. Hoewel er grote twijfels bestaan over Freuds theorieën en in hoeverre deze als waarheid kunnen worden aangenomen, bestaat er wel consensus over het belang van een goede jeugd voor de verdere levensloop. Goede leefomstandigheden zijn hierbij vanzelfsprekend, maar over de invulling van het ouderschap lijkt er wel veel discussie te bestaan. Des te meer reden om de opvoeding uitgebreid onder de loep te nemen. Want wat is een goede opvoeding eigenlijk? Bestaat er überhaupt een universeel optimale methode om je jeugd door te komen?
Diana Baumrindt definieerde vier verschillende opvoedingsstijlen, die inmiddels breed geaccepteerd zijn in de klinische ontwikkelingspsychologie. Zij maakt onderscheid tussen de autoritaire, autoritatieve, permissieve en verwaarlozende opvoedingsstijl (Baumrind, 1972). Bij de autoritaire stijl staat gehoorzaamheid centraal. Het kind wordt door de ouders bepaalde verwachtingen en regels opgelegd, waarbij er weinig ruimte is voor eigen inbreng van het kind. Bij de autoritatieve stijl zijn de ouders weliswaar veeleisend, maar ook responsief. Er bestaan duidelijke regels en grenzen, maar deze worden met respect voor het kind en diens wensen afgesproken. Bij de permissieve opvoedstijl is er veel begrip voor het kind en weinig vertrouwen in regels. Het kind wordt als het ware losgelaten en gestimuleerd om zijn of haar eigen gang te gaan. De vierde en laatste opvoedingsstijl wordt minder vaak genoemd omdat het niet altijd als volwaardige opvoedingsstijl wordt beschouwd, maar eerder als een gebrek aan opvoedingsstijl. De verwaarlozende opvoedingsstijl kenmerkt zich met te weinig van alles; weinig begrip en weinig verwachtingen. Het kind is vrij om zijn eigen boontjes te doppen.
“Bestaat er een universeel optimale methode om de jeugd door te komen?”
Welke opvoedingsstijl het beste werkt, is lastig te bepalen. Wat is immers het doel? Er bestaan veel voorstanders van het idee dat ouders zelf kunnen bepalen wat het beste is voor zijn kind. Toch moet de invloed van de opvoedingsstijlen niet zomaar worden weggecijferd. Er bestaan talrijke onderzoeken die de consequenties van de verschillende opvoedingsstijlen samenvatten. Zo zou de autoritaire stijl garant staan voor gehoorzame en gedreven volwassenen, maar die volwassenen zouden ook minder gelukkig, minder sociaal competent en minder zelfverzekerd zijn. De autoritatieve stijl zou vrolijke, capabele en succesvolle volwassenen voortbrengen en na een permissieve opvoedingsstijl zouden volwassenen problemen ontwikkelen met gelukkig worden, autoriteit en zelfregulatie. De verwaarlozende tactiek creëert helaas volwassenen die laag scoren op zelfcontrole, competentie en zelfverzekerdheid (Cherry, 2017). Uit deze uitkomsten lijkt de autoritatieve stijl het beste uit de test te komen.
Onderzoek uit ons eigen kikkerlandje bekrachtigt dit resultaat. Nederlandse kinderen werden in 2013 door Unicef tot de gelukkigste kinderen van de wereld bevonden. Daarnaast blijven Nederlandse kinderen ook gedurende het leven gelukkig; zo hebben we een nette prestatie als het op vier na gelukkigste land ter wereld. In het boek Happiest kids of the world van Rina Mae Acosta en Michele Hutchison wordt gesteld dat dit deels te danken is aan de opvoedingsstijl van de Nederlander (Volkskrant, 2017). Met hun relaxte ouders, wiens principes rusten op regelmaat, onafhankelijkheid en rust prijzen de auteurs de Nederlandse opvoedingsstijl de hemel in. Ook bestempelden de auteurs de Nederlandse man als ‘Europa’s best bewaarde geheim’, een man die bereid is parttime te werken en voor de kinderen te zorgen. De algemene Nederlandse methode is een goed voorbeeld van de autoritatieve opvoedingsstijl en lijkt voor ons goed te werken. De vraag is of dit ook geldt voor andere culturen.
“De auteurs bestempelden de Nederlandse man als ‘Europa’s best bewaarde geheim’ ”
Wanneer onderzoeken uit verschillende culturen met elkaar vergeleken worden, komen er geen eenduidige conclusies over een ‘beste’ opvoedingsstijl naar voren. Enerzijds lijkt de autoritatieve methode hoogtij te vieren, zeker in Europese kringen. Anderzijds zijn er voldoende voorbeelden te noemen waar dit niet het geval is. Baumrind (1972) vond bijvoorbeeld dat haar Afrikaans-Amerikaanse steekproef, in tegenstelling tot een Europees-Amerikaanse groep, beter gedijde onder een autoritaire stijl dan onder een autoritatieve stijl. In een ander onderzoek werd ook gevonden dat meer autoritaire opvoedingsstijlen in bepaalde collectivistische culturen, beter werken dan autoritatieve. Dit geldt niet voor de Europees Amerikaanse cultuur (Heumann, 2007). Het lijkt ook niet volstrekt onlogisch dat kinderen uit verschillende culturen goed opgroeien met verschillende stijlen. Zo verschillen de verwachtingen van een kind ook sterk in verschillende culturen. Zo is er gevonden dat Japans-Amerikaanse ouders hun kinderen vooral gehoorzaamheid willen bijbrengen, terwijl Europees-Amerikaanse ouders meer waarde hechten aan tolerantie en autonomie (Querido, Warner, & Eyberg, 2002). Wellicht dragen dit soort verschillen in verwachtingen ook bij aan een voorkeur voor andere opvoedingsmethodes.
Weten we nu of er één beste manier is hoe we kinderen moeten opvoeden? Ik denk het niet. Hoewel de directieve stijl over het algemeen het best lijkt te werken in ons kikkerlandje, lijkt het ook af te hangen van verschillende culturen welke stijl het beste is. Daarnaast zijn er waarschijnlijk nog vele andere factoren te bedenken die beïnvloeden hoe je het als ouder goed of fout kan doen. Ook hoeft een alternatieve stijl niet per se slecht uit te vallen. Zelf ben ik een aardig functionerend product van de permissieve opvoedstijl, die mij persoonlijk erg beviel. Of misschien moeten de negatieve consequenties nog komen. Ik ben benieuwd. <<
